KOMPANZASYON NEDİR? NASIL HESAPLANIR? REAKTİF GÜÇ NEDİR?
Kompanzasyon da akım ve gerilim arasında idealde fark olmaz. (0º) İndüktif yada kapasitif yüklerin oluşturduğu etki sonucunda akım, gerilime göre ± 90º kayar. Akım ve gerilim arasındaki faz kaymasını (j). Düzelterek ideale yakın (0º) tutmaya yarayan işleme KOMPANZASYON denir.
Kampanzasyon sistemlerine giriş yapmadan önce Reaktif Güç tanımı iyi bilinmesi gerekmektedir.
Reaktif Güç Elektrodinamik prensibine göre çalışan generatör, trafo, bobin, motor gibi tüketicilerin çalışmaları için gerekli olan manyetik alanı sağlayan mıknatıslanma akımına Reaktif Akım ve dolayısıyla çekilen güce Reaktif Güç denir. Reaktif Gücün, tüketim merkezlerinde özel bir reaktif güç üreticisi tesis edilerek karşılanmasına KOMPANZASYON denir.
Evlerimizde kullandığımız elektrikli aletler kompansazyon sistemine gereksinim duyacak kadar güçlü olmasalar da endüstriyel elektrik tüketimine geldiğimizde bu durum tamamen değişmekte ve kompansazyon sistemleri zorunlu hale gelmektedir.
Kompanzasyon sistemini matematiksel olarak yorumlayacak olursak. Resim 1’de gösterilen güç üçgeninde faz açısının küçültülmesi işlemine kompanzasyon denmektedir. Şebekeden çekilen enerjinin faz açısı küçüldükçe. Şebekeden çekilen reaktif güç düşerek gerçek güç ile görünür güç birbirine daha da yakınlaşacaktır. Bura da unutulmaması gereken pratikte hiçbir zaman reaktif güç sıfır olamaz. Sebebi reaktif güç tüketicilerinin çalışması için gerekli olan manyetik alan reaktif güç ile oluşturulmaktadır.
Resim 2’de görünen görünür güç hesaplama formülünde şebekeden çekilen Reaktif Güç (Q) düşürülerek şebekeden alınan verim bu sayede yükselecektir.
Bu yazımızda kısaca kompanzasyon nedir. Ve kompanzasyona girişte iyi bilinmesi gereken reaktif güç tanımını basit şekilde yapmaya çalıştık. Gelecek yazılarımızda reaktif güç tanımı daha detaylandırıp kompanzasyon çeşitleriyle devam edeceğiz. Bizi takip etmeye devam edin.
Kompanzasyon Pano Tasarımı Ve Elektrik Bağlantısı
Pano tasarlarken önceliğimiz kurulum güç olmalıdır. Kurulum güce göre kondansatör kapasitesi ve kaç kademe olacağı tasarlanacaktır.
Kompanzasyon panosunda akım trafosu, reaktif güç kontrol rölesi, kontaktör, kondansatör ve şönt reaktörleri kullanılmaktadır.
Akım trafolarını şebekeden gelen besleme kablolarına bağlanmalıdır.
Akım trafosundan çıkan iki adet uç reaktif güç kontrol rölesine bağlanmaktadır.
Pano üzerine bir adet 1-0-2 anahtar konularak kompanzasyon kondansatörleri manuel ve otomatik çalıştırmak için kullanmalıyız. Misal 1 konumuna alındığında sistem otomatik çalışacak 0 konumunda çalışmayacaktır. 2 konumunda ise sistem manuel çalışacaktır. Manuel modda ise arıza durumunda sistemi denemek yada aylık kontrollerde sistemde sorun olup olmadığını görmek için manuel çalıştırmak gerekecektir.
Daha sonra manuel otomatik anahtar altına sistemde hangi kondansatör grubu devrede olduğunu görmek için kaç kademe var ise o kadar uyarı ışığı konulmaktadır. Bu uyarı ışıkları sayesinde sistemde devrede olan grubu görebiliriz.
Daha sonra uyarı ışıklarının altına ise sistem de kaç adet kademe var ise o kadar 0-1 anahtar konulmaktadır. Bu anahtarlar ise sistemi manuel devreye sokmak için kullanılacaktır.
Daha sonra dan kompanzasyon kontrol cihazını monte edersiniz. Kontrol cihazınızı kademeye göre tercih edebilirsiniz. Ardından artık pano içerisine malzeme yerleştirmeye gelsin. Pano içerisine kaç adet standart seri tek fazlı şönt reaktörü kullanacaksınız. Kaç tane kaç mf kondansatör kullanacaksınız bunları hesaplamanız gerekmektedir. Misal 12 kademeli bir sistem kuracaksınız.
O zaman 12 adet çekilecek akıma göre kontaktör seçilmelidir. Kondansatör seçiminde ufak kondansatörden büyüğüne göre sıralamanız gerekmektedir. Çünkü az akım çekildiğinde kompanzasyon az mf kondansatör devreye alacaktır. Ufak bir işletme düşünün 1 mf kondansatörden 45 mf kondansatöre kadar sıralama yapmanız en uygunu olacaktır. Kullanılan kondansatör akımına göre kontaktör seçimi yapılır. Bütün seçimler yapıldıktan sonra bağlantılar yapılmaya başlanmaktadır.
Kompanzasyon Panoları
Kompanzasyon panolarında ufak Mf değerinden başlayarak yüksek Mf değerine doğru kademe seçilmelidir. Akım trafoları ile kontrolü sağlanmalıdır. Kompanzasyon panolarında aslında haftalık kondansatör akım kontrolü yapılıp listeye yazılmalıdır. Sorunlu kondansatörler var ise sistem durdurulup emniyet alındıktan sonra arızalı kondansatör değiştirilmelidir.
Kompanzasyon kontrolünde sadece kondansatör kontrolü değil kontaktör kontrolü, kablo kontrolü, sigorta kontrolü ve sıcaklık kontrolüde yapılmalıdır. Bu tüm kontrolleri yaptıktan sonra bir liste halinde yazmanız bir sonraki arıza durumunda size yol gösterecektir.
Belli dönemlerde bu listeye bakıldığında hangi kısımda daha çok arıza çıkmış nedeni daha çabuk bulunabilecektir. Kompanzasyon pano sıcaklık kontrolünde istenilen sıcaklık aralığında olması kondansatörün daha uzun ömürlü olmasını sağlar.
Kompanzzasyon devreleriyle ilgili yakında video çekeceğim. Ayrıca kompanzasyonda kontaktör ve kondansatör değişimi nasıl yapılır onunla ilgi makale yazacağım. Ve video ile sizleri bilgilendireceğim. Aklınıza takılan sorular olduğunda youtube elektrik eğitimi kanalından bizlere ulaşabilirsiniz.
Daimi Kondansatör Nedir? Capasitör Nedir? Nasıl ölçülür?
YAZMIŞ OLDUĞUMUZ KONU HAKKINDA UYGULAMALI VİODEO İZLEMEK İÇİN YOUTUBE “ELEKTRİK EĞİTİMİ” KANALINDAN İZLEYEBİLİRSİNİZ.
Average Rating