Kontaktör nedir? Kontaktör nasıl bağlanır?

Read Time:6 Minute, 49 Second

Kontaktör nedir?

Kontaktör, elektriksel devrelerde, özellikle endüstriyel otomasyon sistemlerinde kullanılan, genellikle bir motoru veya diğer yüksek güçlü yükleri kontrol etmek için tasarlanmış elektromanyetik bir anahtarlama cihazıdır. Kontaktörler, bir elektriksel devrede açma ve kapama işlevi görmektedir. Yani enerjiyi akıtmak ya da kesmek için kullanılmaktadır.

Kontaktörlerin temel özellikleri şunlardır:

Elektromanyetik Çalışma Prensibi: Kontaktör, içinde bir elektromıknatıs bulunan bir anahtarlama cihazıdır. Elektrik akımı, elektromıknatısı harekete geçirir ve bu da anahtarın kapanmasına veya açılmasına neden olur.
Kullanım Alanları: Genellikle motor kontrol sistemlerinde, aydınlatma sistemlerinde, ısıtma cihazlarında ve endüstriyel makinelerde kullanılmaktadır.
Anahtar Tipleri: Kontaktörlerde genellikle birkaç anahtarlama kontağı bulunur. Bunlar, devrenin açılması veya kapanması için kullanılmaktadır.
Ayrı Devre Kontrolü: Kontaktörler, yüksek akım taşıyan devreleri, düşük akımla kontrol etmeyi sağlar, böylece güvenli bir şekilde güçlü ekipmanları kontrol edebiliriz.

Bir kontaktör, genellikle mıknatıs ve yay gibi parçaları içerir. Elektromıknatıs, elektrik akımı geçtiğinde aktif hale gelir ve mekanizmayı çalıştırarak anahtarı kapatır ya da açar.

Kontaktör nasıl bağlanır?

Kontaktörün bağlanması, doğru işlevsellik ve güvenlik sağlanması için dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Kontaktörün bağlantısı genellikle aşağıdaki adımlarla yapılır:

Gerekli Malzemeler:

Kontaktör
Kablo (yük devresi için uygun kesitte)
Termik röle (varsa, motoru korumak için)
Kontrol kablosu (kontaktörün bobinini tetiklemek için)
Bağlantı şeması (kontaktörün tipine göre)

1. Kontaktörün Bağlantı Noktalarını Anlayın

Kontaktörün üzerinde genellikle üç ana terminal bulunur:

L1, L2, L3 (veya L1, L2, L3 ve N): Bunlar giriş terminalleridir. Bu terminaller, enerji sağlayan kabloları bağlamak içindir.
T1, T2, T3 (veya T1, T2, T3 ve N): Bunlar çıkış terminalleridir. Bu bağlantılar, yükü (örneğin, motoru) besler.
Bobin Bağlantıları (A1, A2): Kontaktörün kontrol bobini bağlantılarıdır. Bobin, dışarıdan verilen enerji ile çalıştırılır.

2. Giriş Kablolarının Bağlanması

Kontaktörün giriş terminalleri (L1, L2, L3) genellikle enerji kaynağına bağlanır. Bunlar, 3 fazlı elektrikle çalışacaksa üç faz bağlantıları, tek fazlı olacaksa faz ve nötr kablolarına bağlanır.

L1, L2, L3 (fazlar) enerjiyi alır.
Eğer tek fazlı bağlantı yapıyorsanız, faz ile nötr arasındaki bağlantıyı kullanırsınız.

3. Çıkış Kablolarının Bağlanması

Çıkış bağlantıları T1, T2, T3 terminallerine yapılır. Bu bağlantılar, yük (motor, pompa, aydınlatma devresi vb.) ile yapılır. Eğer bir motor kullanıyorsanız, motorun üç fazlı girişlerine bağlanacaktır.

T1, T2, T3 bağlantıları, kontaktörün enerjiyi iletmesini sağlayarak yükü çalıştırır.

4. Kontrol Bobini Bağlantıları (A1, A2)

Kontrol bobini, kontaktörün açılıp kapanmasını sağlayan mekanizmayı tetikler. A1 ve A2 bağlantılarına enerjiyi sağlayacak olan kontrol devresi bağlanır. Bu genellikle bir buton veya bir şalter olabilir.

Eğer AC kontaktör kullanıyorsanız, A1 ve A2‘ye faz ve nötr bağlanır.
Eğer DC kontaktör kullanıyorsanız, doğru polariteyi sağlamak için doğru kutuplar bağlanmalıdır.

Kontrol devresine enerji uygulandığında, bobin aktif hale gelir ve kontaktörün anahtarları kapanarak yük devresi çalışmaya başlar.

5. Koruma Rölesi (Opsiyonel)

Motorun aşırı akım çekmesini engellemek için termik röle eklenmesi önerilir. Termik röle, aşırı akım durumunda devreyi keserek motoru korur. Termik röle genellikle kontaktörle paralel bağlanır ve çıkış terminallerine bağlanır.

6. Bağlantıların Kontrolü ve Test

Tüm bağlantıları yaptıktan sonra, bağlantıların doğru olduğundan emin olun. Elektriksel bağlantıları test etmek, herhangi bir kısa devre veya hata olup olmadığını kontrol etmek önemlidir.

Örnek Bağlantı Şeması (3 Fazlı Motor Kontrolü)

L1, L2, L3: 3 faz enerjisi sağlanır.
T1, T2, T3: Motorun faz bağlantılarına bağlanır.
A1, A2: Kontrol devresi, genellikle bir buton veya şalter ile bağlanır.
Termik Röle: Motorun çıkış hattına bağlanarak aşırı akım koruması sağlar.

Sonuç

Kontaktör bağlanırken, doğru bağlantıların yapıldığından ve tüm güvenlik önlemlerinin alındığından emin olun. Yanlış bağlantılar, cihazın zarar görmesine veya güvenlik tehlikelerine yol açabilir. Ayrıca, bağlantıları yapmadan önce enerji kaynağını kapalı tutmak önemlidir.

Kontaktör bobin voltajı nedir?

Kontaktör bobin voltajı, kontaktörün çalışması için gereken elektriksel gerilimi ifade eder. Kontaktörler, elektromanyetik bir anahtar olarak çalıştığı için, bobinlerine enerji uygulanarak anahtarın açılmasını veya kapanmasını sağlarlar. Bobin voltajı, kontaktörün tipine ve uygulama amacına bağlı olarak değişebilir.

Kontaktör Bobin Voltajı Türleri:

AC Bobin Voltajı (Alternatif Akım):
- Bu tür kontaktörlerde, bobin voltajı genellikle 24V, 110V, 220V, 380V veya 480V AC (Alternatif Akım) olabilir.
- En yaygın AC bobin voltajları 24V, 110V, 220V ve 380V’dir. 220V ve 380V, özellikle endüstriyel sistemlerde sıkça kullanılmaktadır.
- AC bobin voltajlı kontaktörlerde, bobin enerjisi uygulandığında elektromıknatıs çalışır ve kontaktör anahtarlarını açar veya kapatır.
DC Bobin Voltajı (Doğru Akım):
- DC kontaktörlerde bobin voltajı genellikle 12V, 24V, 48V veya 110V DC (Doğru Akım) olur.
- DC bobin voltajlı kontaktörler, özellikle düşük voltajlı uygulamalarda veya doğru akım kullanan sistemlerde kullanılmaktadır.

Bobin Voltajı Seçimi:

Uygulama Gereksinimlerine Göre Seçim: Kontaktör bobin voltajı, sistemin enerji kaynağına ve kontrol devresine bağlı olarak seçilmelidir. Örneğin, eğer sistem 380V AC enerji sağlıyorsa, 380V AC bobin voltajı olan bir kontaktör seçilmelidir. Eğer sistem 24V DC ile çalışıyorsa, 24V DC bobin voltajlı bir kontaktör gereklidir.
Faz Sayısı: Üç fazlı bir motor kontrol devresi için kullanılan kontaktörlerin bobin voltajları genellikle 220V veya 380V AC olabilir. Ancak, daha düşük voltaj gereksinimi olan cihazlarda genellikle 24V veya 48V DC bobin voltajı tercih edilir.

Özetle:

Kontaktörün bobin voltajı, kullanılan enerji kaynağına ve sistemin gereksinimlerine bağlı olarak belirlenir. AC kontaktörler için bobin voltajı genellikle 24V, 110V, 220V veya 380V AC, DC kontaktörler için ise 12V, 24V, 48V veya 110V DC olabilir. Bu voltaj, kontaktörün doğru bir şekilde çalışabilmesi için kritik bir parametredir.

Kontaktör bağlanırken dikkat edilmesi gerekenler

Kontaktör bağlanırken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli faktör vardır. Bu faktörler, hem güvenlik açısından hem de cihazın doğru çalışabilmesi için önemlidir. İşte kontaktör bağlarken dikkat edilmesi gerekenler:

1. Doğru Voltaj ve Güç Seçimi

Bobin Voltajı: Kontaktörün bobin voltajının, kontrol devresindeki enerji kaynağına uygun olduğundan emin olun. AC ve DC bobin voltajları farklıdır, bu nedenle doğru voltajı seçmek çok önemlidir.
Yük Voltajı: Yük (motor, pompa vb.) voltajı ile kontaktörün anahtarlama kapasitesini karşılaştırın. Kontaktör, bağlanacağı cihazın (örneğin, motor) voltajına uygun olmalıdır.
Faz Sayısı ve Akım Kapasitesi: Kontaktörün seçimi, kullanılan faz sayısına (tek fazlı ya da üç fazlı) ve taşıyacağı akım miktarına göre yapılmalıdır.

2. Bağlantı Şemalarına Uygunluk

Kontaktörün doğru şekilde bağlanabilmesi için kullanım kılavuzundaki bağlantı şemasına dikkat edin. Yanlış bağlantılar, cihazın düzgün çalışmamasına ve hatta arızalanmasına yol açabilmektedir.
Giriş ve Çıkış Terminalleri: L1, L2, L3 (veya L1, L2 ve N) giriş terminallerine enerji kaynağını bağlayın; T1, T2, T3 (veya T1, T2 ve N) çıkış terminallerine ise yükü bağlayın. Bobin bağlantıları (A1, A2) doğru şekilde yapılmalıdır.

3. Kontrol Bobini Bağlantıları (A1, A2)

Kontrol devresi: Kontaktörün bobin bağlantılarına doğru şekilde enerji uygulanması gereklidir. Bobin bağlantıları, genellikle bir buton, şalter veya PLC’den alınan kontrol sinyaliyle yapılır.
AC Bobin: Eğer AC voltajlı bir kontaktör kullanıyorsanız, bobin için faz ve nötr bağlantılarını doğru şekilde yapmalısınız.
DC Bobin: Eğer DC voltajlı bir kontaktör kullanıyorsanız, doğru polaritenin sağlandığından emin olun.

4. Koruma Rölesi (Termik Röle) Kullanımı

Motor Koruması: Motor veya yük bağlantıları yapılırken, aşırı akıma karşı koruma sağlamak için termik röle kullanmayı unutmayın. Termik röle, motorun aşırı ısınmasını engeller.
Röle Bağlantısı: Termik röle genellikle kontaktörün çıkış tarafına paralel bağlanır.

5. Güvenlik Önlemleri

Enerji Kesme: Bağlantılar yapılmadan önce, tüm güç kaynağının kapalı olduğundan emin olun. Yanlış bağlantılar elektriksel şok riski oluşturabilmektedir.
Topraklama: Kontaktörün topraklama bağlantısını doğru yapın. Bu, güvenlik için çok önemlidir.
Koruma Kapakları ve Izolasyon: Kabloların düzgün şekilde izole edilmesi ve bağlantı yerlerinin uygun şekilde kapatılması gereklidir.

6. Bağlantıların Sağlamlığı

Sıkı Bağlantılar: Kabloların bağlantı noktalarına sıkıca bağlandığından emin olun. Gevşek bağlantılar, ısınmaya ve potansiyel kısa devreye yol açabilmektedir.
Kabloların Yeterli Kesitte Olması: Yük akımına uygun kablolar seçin. Çok ince kablolar, aşırı ısınarak yangın riski oluşturabilir.

7. Yük Devresi Kontrolü

Yük Bağlantısı: Yük (motor, lamba, pompa vb.) bağlantılarını yaparken, doğru şekilde bağlandığından ve her iki tarafın da güvenli olduğundan emin olun.
Faz Dönüşümüne Dikkat: Eğer bir motor kontrolü yapıyorsanız, üç fazlı sistemde motorun dönüş yönünü değiştirebilirsiniz. Bu nedenle, fazların doğru şekilde bağlandığından emin olun.

8. Test ve Kontrol

İlk Çalıştırma: Kontaktör bağlandıktan sonra, ilk çalıştırmadan önce tüm bağlantıları ve güvenlik önlemlerini tekrar kontrol edin.
Devreyi Test Etme: Elektrik enerjisini tekrar açmadan önce, sistemin doğru çalışıp çalışmadığını test edin.
Yükün Çalışıp Çalışmadığını Kontrol Edin: Kontaktör, motor veya yükü doğru şekilde kontrol edebilmeli ve gerektiğinde açılıp kapanmalıdır.

9. Yüksek Gerilimle Çalışırken Dikkat

Eğer yüksek gerilimli (380V veya daha yüksek) bir sistemde çalışıyorsanız, gerekli elektriksel güvenlik ekipmanlarını kullanın. Yüksek gerilim altında çalışmak ciddi güvenlik riskleri taşır.

10. Faz Dengesini Kontrol Edin

Faz Dengesizlikleri: Üç fazlı sistemlerde, faz dengesizliği motorun verimliliğini etkileyebilir. Ve motorun zarar görmesine neden olabilir. Fazlar arasındaki gerilim dengesinin doğru olduğundan emin olun.

Sonuç

Kontaktör bağlarken doğru bağlantıların yapılması, sistemin güvenli ve verimli çalışması için kritik öneme sahiptir. Güvenlik önlemleri ve doğru teknik bilgiyle, elektriksel devrelerinizi güvenli bir şekilde kurabilir. Ve kullanabilirsiniz.

Ayrıca kontaktör hakkında bilgi almak için youtube kanalımızı ziyaret edebilir. Ücretsiz abone olabilirsiniz. https://www.youtube.com/@elektrikegitimi